Georges Delerue

"La musique est l'expression de l'inexprimable"

"Muziek is de uitdrukking van wat niet kan worden uitgedrukt." Deze definitie van Claude Debussy heeft altijd boven de werktafel van Georges Delerue (1925-1992) gehangen. Als filmcomponist betekende dit voor hem: "Slechts als het woord en het beeld iets niet of onvoldoende kunnen uitdrukken, dan dient er muziek bijgevoegd te worden."

Zoals in de Sovjet-Unie Sergei Prokofiev en Dimitri Sjostakovitsj filmmuziek schreven, zo waren er in Frankrijk ook “ernstige” componisten als Paul Hindemith en Darius Milhaud, die zich daarmee bezig hielden. En het is precies aan deze laatste dat we te danken hebben dat zijn leerling Georges Delerue zich ging toeleggen op het schrijven van filmmuziek.
En met succes! Georges Delerue is samen met zijn landgenoten Michel Legrand en Maurice Jarre één van de weinige Europeanen die het in Hollywood na de Tweede Wereldoorlog heeft waargemaakt.
Maar Georges Delerue was geboren in Roubaix en niet enkel wielerliefhebbers weten dat dit "bijna België" is. Daarom voelde hij zich ook niet te min om muziek te schrijven voor Belgische films. Met name aan "Mira", "Malpertuis" en "Angela, love comes quietly" heeft hij zijn medewerking verleend.
Aangezien hij kort voor zijn dood nog in de Gentse opera aanwezig was om een symfonisch orkest te dirigeren bij een vertoning van de film "Casanova", heeft het Internationale Filmgebeuren, die de vertoning had georganiseerd, altijd een nauwe band onderhouden met de nabestaanden van de Franse filmcomponist.
LE MEPRIS
Georges Delerue staat vooral bekend als een harde werker. Hij maakte bijvoorbeeld voor sommige scènes twee, drie verschillende versies, opgenomen en al. Zijn redenering hierbij was dat als je dit niet doet, dan kun je ervan op aan dat de producenten zelf aan je muziek beginnen prutsen. Of ze gebruiken dezelfde sequentie vier-, vijfmaal. Voor de kijkers lijkt het er dan op of de componist niet meer te vertellen had dan dat, maar in feite is dat een keuze van de producers.
Delerue was overigens niet zo maar op dat idee gekomen, het was een reactie op wat Jean-Luc Godard hem had aangedaan bij de film "Le mépris" (met Brigitte Bardot), waarin hij slechts één thema van Delerue had behouden en dat steeds opnieuw gebruikte. Hier was het dan nog in functie van de film zelf, maar soms doet men zoiets ook puur uit zuinigheid.
Dat Georges Delerue de muziek schreef voor de film van Godard was wel typisch voor de tijdsperiode waarin hij debuteerde, namelijk die van de "nouvelle vague", al is hij veel meer verbonden met de films van François Truffaut dan met die van Godard. Men noemt het gebruik van Delerue's muziek in die gevallen "ironisch" omdat hij - toen al - wel degelijk in de Hollywood-traditie zat, wat componeren betreft, terwijl de "nouvelle vague" zich juist tegen deze filmische stijl afzette. Eigenlijk past bijvoorbeeld de muziek van Miles Davis voor "L'ascenseur pour l'échafaud" van Louis Malle veel beter bij de filmische stijl van de "nouvelle vague", maar blijkbaar hadden zelfs de makers nood aan een "houvast", aan een link met de traditie, en die werd dan geleverd door de muziek van Delerue.
TIREZ SUR LE PIANISTE
Delerue was immers op de eerste plaats een vakman. Iemand die zelfs niet te beroerd was om een scheve situatie alsnog recht te trekken, iets waaraan de meeste componisten een gloeiende hekel hebben. Bijvoorbeeld als de componist wordt ingeschakeld als réparateur om dingen op te vangen die verkeer zijn gegaan. Het opbouwen van een spanning die ontbreekt bijvoorbeeld of een komische situatie die niet blijkt te werken.
De strafste stoot op dat vlak heeft Delerue al meteen verwezenlijkt in de eerste langspeelfilm die hij voorgeschoteld kreeg, namelijk "Tirez sur le pianiste" van Truffaut. Hij werd namelijk pas na de opnames ingeschakeld en zo moest hij vaststellen dat Charles Aznavour, die de barpianist uit de titel speelde, tijdens de opnames zo maar wat op de piano had zitten rammen. Maar kenners zouden natuurlijk onmiddellijk zien waar zijn vingers stonden en dus moest Delerue uit wat we met een understatement een "wilde improvisatie" zouden kunnen noemen, toch een aanvaardbare score te voorschijn toveren!
Het tekent ook de mens Delerue dat de reden waarom hij deze quasi onmogelijke taak op zich heeft genomen, terug te vinden is in het feit dat hij zichzelf herkende in de film. Niet in het gangsteraspect uiteraard, maar wel in het feit dat ook hij, toen hij nog hoopte een groot klassiek componist te worden, aan de kost kwam als barpianist.
WOMEN IN LOVE
Een andere regisseur, die vrijpostig omsprong met de muziek die Georges Delerue hem aanleverde, was - hoe kan het ook anders? - Ken Russell. Voor de beroemde naakte worstelscène tussen Alan Bates en Oliver Reed in "Women in love" schreef Delerue een opwindende fuga die hij, gewoon omdat het nu eenmaal zo hoorde maar niet voor gebruik in de film, liet voorafgaan door een prelude. De eigenzinnige Russell gebruikte echter de prelude en brak het gevecht af, net op het moment dat de fuga zou beginnen.
Delerue liet het echter niet aan zijn hart komen. Sedert hij in 1979 een oscar had gekregen voor "A little romance" kon hij de opdrachten uit Hollywood amper bijhouden. Het was overigens een heel bewuste keuze om naar Amerika over te stappen. Weduwe Colette Delerue in "Moving Music" (p.18): "In Frankrijk werd een componist niet betaald. Hij kreeg alleen royalties op de verkochte tickets. Had een film succes dan verdiende je je brood als componist. Anders had je pech. Georges vond dat een onhoudbare toestand. Daarom ijverde hij ervoor opdat een componist op zijn minst een wedde als technicus zou krijgen. Evenveel als een cameraman bijvoorbeeld. Eenmaal in de Verenigde Staten hield een agent zich met de financies bezig. Georges werd er, zoals alle componisten, per film betaald. En lustte een regisseur plots je werk niet meer, dan werd je er toch voor vergoed."

Ronny De Schepper

Filmografie

Alhoewel ik deze heb gevonden op een Spaanse website (www.geocities.com/rafavilches/Georges_Delerue.html) zijn de filmtitels helaas meestal in het Engels weergegeven, ook als het bijvoorbeeld Franse films betreft.

1992 Man Trouble
1992 Dien Bien Phu
1992 Memento Mori
1992 Rich in Love
1991 Curly Sue
1991 Cadence
1991 Without Warning: The James Brady Story
1991 La Reine Blanche
1991 Mister Johnson
1991 The Josephine Baker Story
1991 American Friends
1991 Black Robe
1990 Joe vs. The Volcano
1990 A Show of Force
1989 Steel Magnolias
1989 Georg Elser ‑ Einer aus Deutschland
1989 Her Alibi
1988 Twins
1988 To Kill a Priest
1988 The House on Carroll Street
1988 Biloxi Blues
1988 Der Atem
1988 Beaches
1988 Chouans!
1988 Heartbreak Hotel
1988 Memories of Me
1988 Paris by Night
1988 A Summer Story
1987 The Pick‑up Artist
1987 Queenie
1987 A Man in Love
1987 Escape from Sobibor
1987 Her Secret Life
1987 The Lonely Passion of Judith Hearne
1987 Maid to Order
1986 Descent Into Hell
1986 Salvador
1986 Family Business
1986 Crimes of the Heart
1986 Platoon
1986 Sin of Innocence
1986 Sword of Gideon
1986 Touch and Go
1986 Women of Valor
1985 Agnes of God
1985 Amos
1985 Arch of Triumph
1985 Deadly Intentions
1985 The Execution
1985 Maxie
1985 Stone Pillow
1985 A Time to Live
1984 Les Morfalous
1984 Le Bon Plaisir
1984 Love Thy Neighbor
1984 Aurora By Night
1984 Silence of the Heart
1983 Exposed
1983 The Black Stallion Returns
1983 Confidentially Yours
1983 One Deadly Summer
1983 The African
1983 Nobody's Women
1983 Man Woman and Child
1983 Silkwood
1982 The Escape Artist
1982 Josepha
1982 A Little Sex
1982 Partners
1982 The Passerby
1981 The Woman Next Door
1981 Documenteur
1981 The Inquisitor
1981 Rich and Famous
1981 Richard's Things
1981 True Confessions
1980 The Last Metro
1980 Willie and Phil
1979 The Judge's Friend
1979 An Almost Perfect Affair
1979 Love on the Run
1979 A Little Romance
1979 Lundi
1978 Sortez vos mouchoirs
1977 Julia
1977 Julie ‑ Pot de Colle
1977 Dear Detective
1977 Your Turn My Turn
1976 Comme Un Boomerang
1976 Femmes Fatales
1976 Police Python 357
1975 The Main Thing Is to Love
1975 L'incorrigible
1975 Never Again Always
1974 The Slap
1973 Alien Thunder
1973 The Day of the Dolphin
1973 The Day of the Jackal
1973 John's Wife
1973 Angela, Love Comes Quietly
1973 Day for Night
1972 Chère Louise
1972 Somewhere Someone
1972 Une belle fille comme moi
1971 Deux Anglaises et le continent
1971 The Horsemen
1971 Malpertuis
1971 Mira
1970 Women in Love
1970 Alex in Wonderland
1970 Give Her the Moon
1970 Comptes à rebours
1971 The Conformist
1970 Promise at Dawn
1969 Anne of the Thousand Days
1969 The Brain
1969 The Devil by the Tail
1969 Heureux Qui Comme Ulysse
1969 Hibernatus
1969 A Walk with Love and Death
1968 Les Cracks
1968 The High Commissioner
1968 Interlude
1968 Thibaud the Crusader
1968 The Old Man and the Boy
1967 Nameless Star
1967 Oscar
1967 Our Mother's House
1967 The 25th Hour
1966 A Man for All Seasons
1966 King of Hearts
1965 Viva Maria!
1965 Rapture
1965 The Player Pianos
1965 Les aventures d'un Chinois en Chine
1965 Male Companion
1964 Silken Skin
1964 The Sucker
1964 L'homme de Rio
1964 L'Insoumis
1964 Lucky Jo
1964 The Pumpkin Eater
1963 Le Mépris
1963 Magnet of Doom
1963 Greed in the Sun
1963 Highway Pick‑Up
1963 French Dressing
1963 How to Be a Spy Without Even Trying
1963 L'Immortelle
1962 Love at Twenty
1962 Cartouche
1962 Rififi in Tokyo
1962 Paris Pick‑Up
1962 Vive le Tour
1961 L'Affaire Nina B
1961 Jules et Jim
1960 The Joker
1960 The Games of Love
1960 The Season for Love
1960 Playtime
1960 Tirez sur le pianiste
1961 The Long Absence
1959 Love Is When You Make It
1959 The Big Risk
1959 Hiroshima Mon Amour
1959 A Mistress for the Summer
1958 L'Opera Mouffe
1958 La Première Nuit
1957 Girl in His Pocket