Tijdsbalk

Het verleden heeft slechts zin in perspectief van het heden en van de toekomst

1173 Begin van de Trojaarse Oorlog.

525 Geboorte van Aischylos.

496 Geboorte van Sofokles.

485 Geboorte van Euripides.

456 Dood van Aischylos.

431 Begin van de Peloponnesische Oorlog: Sparta valt Athene aan.

416 Athene verovert het neutrale eiland Melos. Alle mannen worden uitgeroeid, de vrouwen en kinderen als slaven verkocht. Deze oorlogsmisdaad mag wellicht op rekening van Alcybiades worden geschreven.

415 De Atheense vloot vaart uit naar Sicilië.

413 Nederlaag van de Atheense vloot.

406 Dood van Euripides.

405 Dood van Sofokles.

996 Het hoofdkussenboek (Sei Shonagon)

1265 La vita nova (Dante Alighieri)

1353 Il Decamerone (Giovanni Boccaccio)

1386 The Canterbury tales (Geoffrey Chaucer)

1450 Laurens Coster (Haarlem) of Johannes Gutenberg (Mainz): drukken met losse letters (rol in verspreiding van nieuwe opvattingen op godsdienstig, artistiek en/of wetenschappelijk vlak).

In 1484 erkent paus Innocentius VIII officieel het bestaan van "ondoden".

1493 Columbus ontdekt Amerika (economische bloei, kolonialisme als basis voor het kapitalisme).

1498 Vasco da Gama bereikt Indië via Kaap de Goede Hoop.

14 december 1503 Geboorte van Michel de Nostre-Dame (Nostradamus) in Saint-Rémy (Zuid-Frankrijk).

1514 De prins (Machiavelli)

1517 Maarten Luther maakt zijn leer bekend.

1519 Eerste tocht rond de wereld (Magelhaes).

1543 Nicolaus Copernicus "De Revolutionibus Orbium Coelestium" van geocentrisme naar heliocentrisme (maar toch nog "koepel met vaste sterren").

1554 "Cruijde Boeck" van R.Dodoens.

1555 "Centuries" (Nostradamus).

1559 Als Hendrik II door een ongeluk tijdens een steekspel met ene Montgomerey wordt gedood, wordt gezegd dat dit door Nostradamus was voorspeld (de fameuze zin over "de jonge leeuw die de oude zal overwinnen in een persoonlijk gevecht (...) in een gouden kooi zal hij zijn ogen doorsteken"). Hendrik II droeg inderdaad een gouden helm die door de versplinterde lans van Montgomerey wordt doorboord. Alhoewel men die uitspraak natuurlijk nog op talloze andere manieren kan interpreteren, wordt de faam van Nostradamus hierdoor toch gevestigd.

1560 De Roomse kerk verbiedt de rederijkerskamers wegens hun rol in de Hervorming.

1566 Beeldenstorm (homogeen katholieke middeleeuwen afgesloten)

1567 Laatste refreinenbundel van Anna Bijns (middeleeuwen) en tevens "Het Bosken" van Jonker Jan van der Noot (renaissance)

1568 Gewapende opstand tegen Spanje (Alva) o.l.v. Willem van Oranje

1579 Ene Roisseillio ontwerpt een gebarentaal, het zogenaamde "één-hand-alfabet".

1585 Val van Antwerpen; scheiding tussen noord en zuid; "Dialectike ofte Bewijsconst" van Simon Stevin

1596 Houtman en Keyzer varen via Kaap de Goede Hoop naar Java, begin van de gouden eeuw in het Noorden (economische welvaart, burgerlijke beschaving, hervorming leidt tot tolerant klimaat en dus hoger cultuurpeil, gebruik volkstaal, bloei der wetenschappen)

1606 Volpone (Ben Jonson)

1610 The alchemist (Ben Jonson)

1614 Bartholomew fair (Ben Jonson)

1660 Koning Charles II laat vrouwen toe in de toneelwereld, weliswaar een eeuw nadat dit op het vasteland reeds het geval was. De reden om vrouwen toe te laten was merkwaardig genoeg om diezelfde "zedenverwildering" tegen te gaan die er de oorzaak van was dat ze oorspronkelijk juist niet op de scène mochten. Het ging met andere woorden over de toenemende homoseksualiteit in het acteursmilieu. Anderzijds dient gezegd dat de introductie van vrouwen meteen tot decadentie leidde. Dat is ook begrijpelijk aangezien er geen professionele actrices voorhanden waren en "serieuze" vrouwen zich natuurlijk daar ver vandaan hielden. Met als gevolg dat vooral wat dan heet "vrouwen van lichte zeden" werden aangetrokken, wat niet alleen naast de scène (het verlenen van hand- en spandiensten), maar ook erop (het vertonen van naakte enkels en diepe décolletées) goed te merken was.

1666 "The Plague Year".

In 1667 schrijft Joost van den Vondel het eerste westerse treurspel over de val van de Ming-dynastie: "Zungchin of Ondergang der Sineesche Heerschappije". Dat Vondel hierover zo goed ingelicht was, is te danken aan zijn vriendschap met de drukker Johannes Willemszoon Blaeu (1596-1673), die niet alleen zijn "Gijsbrecht van Aemstel" uitgaf, maar ook (en vooral) allerlei atlassen. Om zijn concurrent Jocondus Hondius te vlug af te zijn, had hij de "exclusiviteitsrechten" gekocht op de missioneringsactiviteiten van de Mechelse jezuïet Philip Couplet. Dat Couplet zijn reis überhaupt kon starten vanuit het calvinistische Amsterdam was sowieso al te danken aan de bemiddeling van de verdraagzame Blaeu.

1678 La princesse de Clèves (Madame de la Fayette)

1709 Eerste gevangenen naar Siberië.

1711 Johann Justus Bartels bouwt een ventilator voor mijnschachten en een jaar later een boormachine voor hetzelfde doel. Dat jaar (1712) wordt Bremen door Denemarken veroverd en schrijft Alexander Pope "The Rape of the Lock".

1713 Het Verdrag van Utrecht betekent het einde van de Spaanse successieoorlog waarbij Engeland en de Verenigde Provincies de overdracht van de kroon van Karel II van Spanje aan Filips van Anjou aanvochten. Hierbij worden de grenzen van België zo goed als vastgelegd: Frans-Vlaanderen wordt bij Frankrijk gevoegd, Luik blijft nog een onafhankelijk prinsbisdom. Nederlandse garnizoenen die omwille van het Barrièretractaat in België worden gelegerd zorgen voor de groei van het antihollandisme. Karel VI van Oostenrijk legt Vlaanderen een verlicht despotisch bewind op: alles vóór het volk, niets dóór het volk. Uit Amerika wordt de aardappel als basisvoedsel ingevoerd. Dit betekent het einde van de vele hongersnoden die ook epidemieën bij de verzwakte bevolking veroorzaakten. Door de hieruit voortkomende bevolkingsaangroei overtreft het werkaanbod de vraag en nemen de lonen dus een duikvlucht naar beneden. Het is ook de tijd van de veertienurendag en van het ontstaan van het "werkmansboekje". Verder nog dat jaar: Savoie verovert Sicilië en Antonio Lotti schrijft “Irene augusta”.

1714 De Turken veroveren Mores (tot dan toe in handen van de Venetianen) als voorspel tot de oorlog met Oostenrijk (1715-1718). Henry Mill vraagt het patent aan op een schrijfmachine. Alessandro Scarlatti schrijft “L'amor generoso” en Reinhard Keiser “Musicalische Land-Lust, moralische Kantaten”.

1715 In Engeland is er de Riot Act tegen de Jacobijnen. Johann Christoph Pepusch schrijft “Venus and Adonis”, Jean-Claude Gillier « Arlequin défenseur d'Homère » en Alain René Lesage « Gil Bals de Santillane ».

1716 Edmund Halley legt een verbinding tussen aardmagnetisme en het poollicht. Jean Marius stelt zijn "clavecin à maillets" voor. François Couperin schrijft "L'art de toucher le clavecin" en Antonio Vivaldi "Arsilda regina di Ponto". Nog in 1716 biedt de vioolvirtuoos Francesco Maria Veracini zijn "Zes ouverturen" (eig.orkestsuites) aan op een feestconcert ter ere van de toekomstige keurvorst van Saksen. Als het eens zo ver, is zal deze hem trouwens uit erkentelijkheid in dienst nemen. Ze worden pas in 1979 herontdekt door de Amerikaanse musicoloog John Walter Hill en in 1994 voor het eerst opgenomen door Reinhard Goebel met zijn Musica Antiqua Köln.

1717 Schoolplicht in Pruisen. Cubaanse tabaksplanters revolteren tegen het Spaanse monopolie. Pedro Calderon de la Barca schrijft « El gran teatro del mundo », Jean-Claude Gillier « La Pharson » en Johann Mattheson “Der Altonaische Hirten-Segen nebst einer Passions-Andacht über den verlassenen Jesum”.

1718 Gabriel Daniel Fahrenheit vindt de thermometer uit en Jean-Claude Gillier schrijft « La Princesse de Carizme ».

1724 De landvoogd, de Markies van Prié, wil de macht van de ambachten inperken (onthoofding Anneessens).

1726 Gulliver’s travels (Jonathan Swift)

1729 Ontbinding van de zeven jaar eerder gestichte Oostendse Compagnie (Vlaanderen kan niet profiteren van oosterse rijkdom door boycot van Engeland en Verenigde Provincies).

1733 Manon Lescaut (Abbé Prévost)

1740 Karel VI stelt zijn dochter Maria-Theresia door een "Pragmatieke Sanctie" tot zijn opvolgster aan.

1743 Jonathan Wild (Henry Fielding)

1745 Lodewijk XV verslaat de Oostenrijkers bij Fontenoy.

In 1746 schaft de Dominicaan Augustin Calmet het kerkelijke geloof in het bestaan van "ondoden" af.

1748 Vrede van Aken maakt einde aan bezetting van Vlaanderen door Frankrijk.

1749 Tom Jones (Henry Fielding)

In 1768, het jaar dat Nicola Porpora totaal anoniem sterft in Napels en dat op 21 mei Willem Jacob Jozef Kennis wordt geboren, schrijft Jomellis de oriëntaalse opera "La schiava liberata".

1770 De Parijse priester Charles Michel De l'Epée richt de eerste publieke school voor dove kinderen op. Hij stelde een "grammatica" op van het systeem van Roisseillio, waardoor dit systeem nu nog altijd de basis vormt voor het Amerikaanse systeem, de American Sign Language ontworpen door Thomas Hopkins Gallaudet (1787-1851), dat algemeen wordt gebruikt. Tegelijk was in Duitsland ene Samuel Heinicke (1729-1790) actief, die de gebarentaal verwierp omdat dit volgens hem de intellectuele ontwikkeling van de dove zou belemmeren. Hij greep terug naar de methode van de Zwitserse Nederlander John Konrad Amman (1669-1772), die de doven onderwees door middel van spraak en liplezen. Hiervoor gebruikte hij een spiegel als hulpmiddel. (Dit conflict komt ook aan bod in het stuk "Children of a lesser god".)

In 1772 richtte Maria Theresia in navolging van de Académie Française de Académie Impériale des Sciences et des Belles-Lettres op, de huidige Académie Royale des Sciences, Lettres et Beaux-Arts de Belgique, uiteraard met het Frans als voertaal. Hiertegen kwamen sporadisch reacties los, zoals die van Johannes-Baptist Verlooy (1746-1797) Willem Verhoeven. Zij streven dan reeds naar een Vlaamse academie, maar dat zal nog meer dan een eeuw een vruchteloos streven blijven. Enkel de lagere standen lazen bijgevolg nog Nederlandse "literaire" werken (de zogenaamde "volksboeken"), voor zover ze kónden lezen, natuurlijk...

1775 Koolmijnen in Wallonië geïndustrialiseerd.

1776 V.S. onafhankelijk (gesteund door Frankrijk).

1777 Theresiaanse colleges (later: athenea), onderwijs wordt staatszaak.

1780 Jozef II komt aan de macht.

1781 Opheffing beperking aantal werknemers (de macht van de ambachten gefnuikt). Laurence Sterne publiceert « Tristram Shandy »

1782 Les liaisons dangereuses (Pierre Choderlos de Laclos)

1784 Patriottenbeweging in de Verenigde Provincies (opstand van de burgerij tegen het despotisme); de verliezers vluchten naar Vlaanderen en Frankrijk (cfr. de briefroman "De Hollandse wijsgeer in Brabant" van Gerrit Paape).

22 oktober 1785 De markies de Sade begint in de Bastille aan zijn "120 jours de Sodome".

12 juli 1789 Omdat hij via de regenpijp de bevolking had opgeruid met verzonnen verslagen van martelingen en executies, wordt de markies de Sade (naar verluidt naakt) overgebracht naar het krankzinnigengesticht van Charenton.

14 juli 1789 Bij de bestorming van de Bastille gaat het handschrift van "Sodome" verloren. De laatste hoofdstukken waren enkel nog maar schetsmatig aangegeven. Het manuscript zal pas na de dood van de Sade opnieuw opduiken.

Nog in 1789 is er de Luikse omwenteling (progressief: kondigde reeds 1830 aan) en de Brabantse omwenteling (conservatief: adel en kerk willen privileges terug; er wordt een monsterverbond gevormd met progressieven o.l.v. Vonck, hierbij ook Verlooy; als zij worden vervolgd draait deze laatste zijn kar).

1790 Terwijl de markies de Sade wordt bevrijd uit Charenton, sticht een naar Nederland uitgeweken Zwitser, Henry Daniel Guyot (1753-1828) het Groningse Instituut voor Doofstommen, waar beide methodes werden gecombineerd. Er is een sociaal gerichte boerenopstand in Aalst-Oudenaarde tegen het keizerlijke gezag, waarbij honderden doden vallen. Misschien is het dan ook niet louter toevallig dat dezelfde streek een eeuw later de bakermat werd van het Daensisme.

1791 Ontdekking van Galvani (elektriciteit brengt spieren van dode dieren in beweging).

Bij hun intocht in Brussel in 1792 werden de Franse legers in ons Vlaams landsgedeelte begroet met een "Viva de Franschen! Viva de Verlosschers!" Het gebrek aan scolarisatie heeft nochtans gemaakt dat de taalbarrière van de burgerij ook een sociale bleef en vreemd aan de nieuwe gedachten. Zo is later de Boerenkrijg uitgebroken.

1794 De Vrede van Campo-Formio voegt de Zuidelijke Nederlanden, inclusief het Prinsbisdom Luik, bij Frankrijk. Engeland reageert met een uitvoerboycot. De daaruit voortvloeiende werkloosheid leidt tot bendevorming: Baekelant, Jan De Lichte, de Bokkenrijders, Moerman (cfr."Het lied van de moordenaar" van Hugo Claus).

1795 The monk (Matthew Lewis)

1798 Boerenkrijg (reactionair); Jenner ontdekt de vaccinatie tegen pokken; uitbarsting van de Teide (Tenerife).

1800 Markies de Sade wordt opnieuw geïnterneerd in Charenton. Hij zal er blijven tot zijn dood in 1814.

1801 Lieven Bauwens (katoenspinnerijen); William Cockerill.

1810 Wet Le Chapelier (verbod op vereniging).

1811 The Woods and Pirie versus Gordon case. Twee meisjes van een school in Edinburgh, Marianne Woods en Jane Pirie, doen Dame Helen Cumming Gordon een proces aan omdat zij op basis van verhalen van haar kleindochter “destroyed their reputations”. Die kleindochter had immers gemerkt dat miss Woods de gewoonte had om ’s nachts bij miss Pirie in bed te kruipen. Ze had daarbij zinsneden opgevangen, zoals “je zit niet op het juiste plekje” en “vooruit, liefste”. En als miss Woods de sponde verliet, zei ze tot afscheid: “Nu zal je wel goed kunnen slapen.” De rechter kwam tot het besluit dat het belachelijk was te denken dat er iets onwelvoeglijks was gebeurd: “No such case was ever known in Scotland, or in Britain (...) I do believe that the crime here alleged has no existence (...) Copulation without penetration of the female is (...) much like charging a rape as committed (...) in the course of small talk.”

Marie-Louis Debelleyme is de politieprefect van Parijs die in 1829 aan de oorsprong ligt van het uniformeren van de gemeentepolitie. Hij gebruikte daartoe de blauwe kleur omdat hij als stoffenhandelaar toevallig over een grote voorraad van zulke stof beschikte.

1832 De Engelsman Charles Wheatstone beschrijft het principe om dieptezicht te creëren.

1834 Pruisen wil de heerschappij van Oostenrijk counteren door alle Duitse gebieden te verenigen in een Tolverbond.

In 1835 wordt de invoering van het gebruik van de kerstboom gesitueerd (familiale kneuterigheid).

1836 "Das Leben Jesu kritisch bearbeitet" (Strauss: bijbel = mythe).

19 augustus 1839 Louis Daguerre stelt zijn uitvinding van de fotografie voor aan de Franse Academie.

1842 Auguste Comte (1798-1857) voltooit zijn "Cours de philosophie positive" (begonnen in 1830). Tot in 1842 hadden de vaak franssprekende orangisten uit de burgerij, de meerderheid in de gemeenteraad van Gent. Men was verre van eensgezind van de Verenigde Nederlanden in het verschrompelde België overgestapt.

A Christmas Carol in Prose, Being a Ghost Story of Christmas (commonly known as A Christmas Carol) is a novella by Charles Dickens first published on December 19, 1843 with illustrations by John Leech. The story was instantly successful, selling over six thousand copies in one week and, although originally written as a potboiler to enable Dickens to pay off a debt, the tale has become one of the most popular and enduring Christmas stories of all time. Contemporaries noted that the story's popularity played a critical role in redefining the importance of Christmas and the major sentiments associated with the holiday. A Christmas Carol was written during a time of decline in the old Christmas traditions. "If Christmas, with its ancient and hospitable customs, its social and charitable observances, were in danger of decay, this is the book that would give them a new lease," said English poet Thomas Hood.

Intussen ontstond de Vlaamse Beweging met twee epicentra: Gent en Antwerpen. Representatief voor Gent was Jan Frans Willems in 1844, die hoewel gelovig, toch bevochten werd door het ultramontanisme (hyper rooms), met de climax om de strijd om de pauselijke steun en het uitroepen van de onfeilbaarheid. Gent was eerder, wat de Vlaamse Beweging betrof heel-Nederlands gericht. Vanuit Antwerpen werd met Consciences "Leeuw van Vlaanderen" een eeuw lang de jeugd, tot en met "De Witte" gevoelig gemaakt voor Vlaanderen, tegelijk ingeënt tegen het "gevaar" van een op het protestantse Noorden gericht zijn. De geschiedenis wordt nooit voorwaardelijk geschreven. Hoe zou het verdere verloop van de Vlaamse Beweging er hebben uitgezien indien ze in plaats van door de Vlaamse Gemeentenaren, hoofdzakelijk door de Vrijheidsstrijd van de Nederlanden in de 16de eeuw zou zijn gesensibiliseerd? Dit zou uiteraard consequenties hebben bijgebracht op het levensbeschouwelijke en maatschappelijke vlak. Het is dus niet zo verwonderlijk dat met heel-Nederlands gerichten als Kats, Moyson en Cesar De Paepe het vroege socialisme allures aanneemt in volksmaatschappijen, met een revolutionair-sociaal programma en zich zeer beroepend op het Vlaamse verleden. Eigenlijk waren ze een stuk de opvolgers van de rederijkerskamers, die ooit sterk aangevochten werden door de contra-reformatie.

1848 Er komt een parlement in Frankfurt voor het hele Duitse rijk.

1850 De Engelsman David Brewster ontwikkelt een apparaat (“viewer”) waarmee men gemakkelijk stereoscopische beelden kan bekijken.

1853 Richard Burton maakt vermomd een pelgrimage naar Mecca mee. Met zijn vertaling van de Kama Sutra, de Decamerone en de Vertellingen van 1001 Nacht heeft hij een grote bijdrage geleverd aan de ontwikkeling van de erotische literatuur in West-Europa. Uit de voetnoten blijkt zijn grote belangstelling voor de homo-erotische component. En dat is nogal logisch, want Burton was zelf homoseksueel. Uiteraard wel in een tijd dat men zoiets niet mocht weten, zodat hij wel gehuwd was met Isabel Arundell, die hij als een secretaresse behandelde en uit wier buurt hij eigenlijk het liefst van al bleef. Het huwelijk bleef kinderloos en volgens sommigen was dat te wijten aan het feit dat het een "mariage blanc" was. Niet-geconsumeerd, zouden de katholieken zeggen, een uitdrukking die Arundell goed zou moeten kennen, want zij was zo'n fanatieke anti-semitische katholiek dat men er moeilijk medelijden mee kan hebben. Burton had overigens wel syfilis overgehouden van zijn premaritale heteroseksuele experimenten met inlandse schonen. Na zijn dood verbrandde zijn weduwe alle documenten die op zijn geaardheid konden wijzen.

1859 "The origin of species" (Charles Darwin)

1860 Zowel de gynaecologie als de aseptiek en de anesthesie doen hun intrede als nieuwe medische disciplines.

1863: oprichting HBS (Hogere Burgerscholen); daarvóór alleen gymnasia (klassiek-filosofisch); studie van Engels, Frans en Duits (ook literatuur); Vie de Jésus (Renan: mens schept god)

In 1864 was op initiatief van Karl Marx in Londen de Internationale van Arbeiders opgericht. Deze vereniging was veel te idealistisch opgevat. Zo kantte men zich tegen onmiddellijke lotsverbetering en wou men alles op een totale revolutie zetten. Het is ook het jaar van de eerste middelbare school voor meisjes (Brussel).

1866 Het verenigde Duitse rijk verslaat onder Bismarck Oostenrijk (bij Sadowa).

1868 In Nederland: HBS voor meisjes (Hetty, Betsy en Magda Van Vloten; zullen later huwen met resp.Verwey, een schilder en Van Eeden)

1869 Nederlandse afdeling van de Eerste Internationale.

Juli 1870 De latere “Generalpostmeister des Deutschen Reiches”, Heinrich von Stephan (1831-1897) vindt de postkaart uit.

1870 Bismarck verslaat ook Frankrijk en lijft Elzas-Lotharingen in.

1871: HBS gemengd. The descent of man (Charles Darwin). Onder andere de mislukking van de Commune van Parijs doet de Eerste Internationale uit elkaar vallen.

Naarmate de strijd tussen klerikalen en anti-klerikalen bitterder wordt, ontstaat een minderheid met marxistische kenmerken (Marx en Engels verbleven zowel in Brussel als in Oostende), er wordt meer aangeleund bij het Nederlandse verleden en de geuzenstrijd. Er was een gemeenschappelijk optreden met de Nederlanders op internationale samenkomsten van de eerste internationale, die in 1872 uiteenviel door de vete tussen marxisten en anarchisten.

1873 Meetings door Betsy Perk (tante van Jacques)

1874 In de Retorica van de Vlaamse Athenea twee uur Nederlands i.p.v. één (maar wel drie uur Frans, Engels en Duits).

Naargelang men eind vorige eeuw in de schooloorlog terecht kwam werd door de liberalen handig gerefereerd aan de vrijheidsoorlog van de zestiende eeuw, hoogtepunt was de drie eeuwviering van de Pacificatie van Gent (1876). In hoever waren de Geuzen libertair? Er zijn soorten geus en geuzen. De algemeen gebruikte slogan was "Klauwaert en de Geus". Het werd ook de tijd dat Charles De Coster zijn Tijl Uilenspiegel uitgaf en het heden van toen in het verleden van drie eeuwen vroeger reflecteerde. De liberale politicus Heremans, later hoogleraar in Gent werd de bezieler van "'t Zal Wel Gaan". Zijn heel-Nederlandsgezindheid bracht hem op het eind van zijn leven in het protestantisme. Paul Fredericq is toen ook protestant geworden. In al die jaren is niet een stroom, was het maar een straaltje blijven lopen van een beweging die aansloot bij het geuzenbegrip van de aanhangers van de Reformatie uit de zestiende eeuw. Voor de meesten was het geus zijn: vrijzinnig in de courante betekenis van het woord. Hoe dan ook, bij beide groepen had de hetze tegen het gehate protestantse Nederland, een omgekeerde uitwerking gekregen. Het is dus niet toevallig dat hun symbool de geuzenpenning met de gekruiste handen om de bedelzak was. Deze geuzenpenning is ook voor latere generaties in de vrijzinnigheid, in het protestantisme en in de heel-Nederlandse beweging een symbool gebleven. Het blijkt dat met de oprichting van de Belgische Werkliedenpartij, die unitair gestructureerd werd, de heel-Nederlandse stroming in het socialisme achteruitboert. Onrechtstreeks breekt de Vlaamse Beweging door met de democratie.

1879 Eerste vrouwelijke arts (Aleida Jacob).

1880 Een grootschalig Zweeds gezondheidsonderzoek wijst uit dat zowat zestig procent van de schoolmeisjes behoorde tot de categorie van "langdurig zieken" (bleekzucht en hoofdpijn zorgden elk voor een derde van de klachten). Conservatieven zagen in dit rapport een bewijs van de schadelijke effecten van hogere scholing voor vrouwen.

1882 “Psychopathia Sexualis” van Richard von Krafft-Ebing.

1883 Optreden van Domela Nieuwenhuis

1885 Oprichting van de Belgische Werklieden Partij. Section 11 of the Criminal Law Amendment (the Labouchère Amendment) wordt goedgekeurd, waardoor homoseksualiteit strafbaar wordt in Engeland.

1889 België: wet op vrouw- en kinderarbeid (beneden de 12 jaar verboden; niet meer dan 12 uur per dag). Nederland: de Vrije Vrouwenvereniging (Mina Drucker alias Dolle Mina).

1894 Oprichting van de Sociaal-Democratische Vereniging (later SDAP) in Nederland.

1897 “Studies in the Psychology of Sex: Sexual Inversion” van Havelock Ellis.

1900 “Die Traumdeutung” (Sigmund Freud). Rond deze tijd vindt Heinrich Scham de term “nudisme” uit (bij ons is eerder “naturisme” gebruikelijk), kort daarna gevolgd door het eerste afgeschermde naturistenkamp, in de buurt van Berlijn opgericht door Fedor Fuchs.

1903 « Ma cuisine » (August Escoffier)

1907 “L'évolution créatrice” (Henri Bergson)

1909 De methode der wetenschappelijke paedagogie (Maria Montessori)

1912 Vlaanderen door de eeuwen heen (Max Rooses)

In 1914 creëert Charlie Chaplin in "Kid auto races at Venice" zijn typische zwerverspersonage (The Gentleman Tramp).

1916 Ueber die spezielle und die allgemeine Relativitätstheorie (Albert Einstein)

1921 Psychologische Typen (Carl Gustav Jung)

1922 Tractatus Logico-Philosophicus (Ludwig Wittgenstein)

In 1923 gaat "Running wild" in première in New York. Het lied "Charleston" zorgt voor een nieuwe rage.

ATB De Natuurvrienden werd opgericht in 1927, als onderdeel van de Internationale Natuurvriendenbeweging met in Europa circa 600.000 leden en meer dan 1.000 Natuurvriendenhuizen.

1934 Janssen en Janssens maken hun eerste optreden in “De sigaren van de farao” van Kuifje, zij het toen nog onder de naam X33 en X33bis. Ze zijn geïnspireerd op de vader van Hergé en diens tweelingbroer.

René Matthews van Dupuis richt in 1936 Humoradio op als Vlaamse versie van Le Moustique dat al twaalf jaar bestond. Alan Lomax publiceert het boek "Negro folk songs as sung by Leadbelly".

In 1948 wordt op verzoek van de Unesco in Parijs het Internationale Theaterinstituut opgericht met als eerste voorzitter de acteur John Priestley.

In 1951 vindt de Engelsman Eric Morley (1918-2000) naar eigen zeggen de "Miss World"-verkiezing uit, maar reeds vóór de Eerste Wereldoorlog organiseerden de Amerikanen de "Miss Universe"-competitie. De in Frankrijk werkzame Belgische journalist Maurice de Waleffe vond deze benaming belachelijk omdat er zelfs geen Europese meisjes aan konden deelnemen en organiseerde daarop een Miss Europe-wedstrijd. Een Antwerpse uitgever, Antoon Van Opstraet, vond dat daar ook een Miss België moest aan deelnemen en organiseerde in 1929 de eerste Miss België verkiezing, die werd gewonnen door ene Jenny Van Parijs, die eigenlijk van Antwerpen was. In 1930 zetelden niemand minder dan schrijver Stijn Streuvels en kunstschilder Albert Saverijs in de jury. Deze Europese meisjes mochten naderhand dan ook aan de Miss Universe verkiezingen deelnemen en zo komt het dat de Naamse Netta Duchateau op 17 juni 1931 de enige Belgische is die tot Miss Universe werd verkozen. Dat gebeurde in Galveston, Texas.

1954 Eerste aflevering van de Tiny-reeks (Marcel Marlier & Gijs Haag).

In 1957 introduceert Marc Sleen van zijn kant in "De Granaatslikker" het personage van Abraham "Aha" Tuizentfloot.

1960 oprichting van het Franse satirische weekblad Hara-Kiri, o.a. door Georges Bernier, alias Professeur Choron (1929-2005)

1963 The velvet underground (Michael Leigh).

1964 One dimensional man (Herbert Marcuse).

1965 Het rode boekje (Mao Zedong).

1966 Masters and Johnson on sex and human loving.

1967 The Labouchère Amendment wordt afgeschaft.

1968 Erinnerungen an die Zukunft (Erich von Daniken).

1969 Hara-Kiri wordt omgedoopt tot Charlie Hebdo.

1972 Rapport van de club van Rome. In mei wordt een nieuwe editie van “Histoire d’O” in beslag genomen, niet omwille van het boek zelf (dat al twintig jaar vrij verkrijgbaar was), maar omdat er deze keer tekeningen van Léonore Fini bij staan. In juni worden Andreas Baader, Ulrike Meinhof, Gudrun Ensslin en Jan-Carl Raspe aangehouden.

Op 9 mei 1976 wordt Ulrike Meinhof verhangen aangetroffen in haar cel. Dat jaar verschijnen "The Hite Report" (Shere Hite) en "De schaamte voorbij" (Anja Meulenbelt).

In 1977 mag Alan Lomax de muziek kiezen die met de Voyager de ruimte ingaat. Naast werk van Bach, Beethoven en Mozart zullen ruimtewezens een vreemde collectie te horen krijgen die reikt van de polyfonische gezangen van de Mbuti tot Louis Armstrong en "Johnny B.Goode" van Chuck Berry. In Tsjechoslovakije geeft het verbieden van de popgroep The Plastic People aanleiding tot het Charter 77.

Sinds juni 1978 is er de strip Garfield van Jim Davis.

1979 La condition postmoderne (J.F.Lyotard). In het geheim wordt bij Phonogram een CD-demonstratie gehouden.

1985 Ganz unten (Günther Wallraff) & Amusing ourselves to death (Neil Postman, 1931-2003).

1987 Perestrojka (Michail Gorbatsjov).

1988 A brief history of time (Stephen Hawking).

Buster Edwards, na Ronald Biggs wellicht het bekendste lid van de bende die in 1963 de posttrein van Glasgow naar Londen overviel, pleegde zelfmoord door verhanging op 29 november 1994. Toen was hij 62. De buit van 2,5 miljoen pond zou nu ongeveer anderhalf miljard aan waarde hebben. Edwards zat vijftien jaar celstraf uit en werd nadien bloemenverkoper. De overvallers krijgen een halo mee van gentleman-dieven, maar dan gaat men wel voorbij aan het feit dat bij de overval machinist Jack Mills het leven verloor.

17 maart 1996
Bij de inhuldiging van het Vlaams Parlement kregen tal van Vlaamse kunstenaars de kans een zaal naar eigen goeddunken in te richten. Van Liliane Vertessen is een multipel uit haar "militaire" periode te zien in de Memlingzaal met daartegenover een neonsculptuur met als tekst "Nooit hetzelfde, altijd anders". In 1996 kreeg ze trouwens de Cultuurprijs van de Vlaamse Gemeenschap.