Tom Cruise

Tom Cruise werd geboren op 3 juli 1962 in Syracuse als Thomas Cruise Mapother IV. Dergelijke namen kennen we uit rijke Amerikaanse families, maar die van Tom was juist erg arm. Hij wordt in een uitsluitend vrouwelijke omgeving (moeder + drie zussen) katholiek opgevoed, nadat zijn gewelddadige vader, die hem geregeld afranselde en b.v. keihard baseballen in zijn gezicht gooide, het huis had verlaten.
Tom gaf zichzelf nochtans de schuld en miste zowaar the bastard. Misschien is dit ook een van de redenen waarom hij dyslectisch is, maar aangezien zijn moeder les geeft aan hyperkinetische en dyslectische kinderen, ontwikkelt hij geen moedercomplex zoals Lance Armstrong b.v.
Wel doet hij op de middelbare school aan sport en toneel. Op die manier krijgt hij een rolletje aangeboden in de musical "Godspell", wat voor hem een aanleiding is om zijn studies stop te zetten en in New York als acteur aan de kost te proberen komen.
Dat wil eerst nog niet zo lukken, zodat hij aan de kost moet komen als buitenwipper en nachtwaker, een merkwaardige overeenkomst met zijn rol in "Risky business" die hij in 1981, na bijrolletjes in "Endless love" van Franco Zeffirelli (met Brooke Shields in de hoofdrol), "Taps" van Harold Becker, "Losin' it", een puberseks-niemendalletje van Curtis Hanson en "The outsiders" van Francis Ford Coppola (met verder nog Matt Dillon, Rob Lowe en Emilio Estevez als leden van een nozembende, die nu ongetwijfeld onbetaalbaar zou zijn!) draait.
Een echte doorbraak kun je "Risky business" (Paul Brickman) echter moeilijk noemen en hetzelfde geldt voor de twee volgende films die Cruise draait, "All the right moves" van Michael Chapman en "Legend" van Ridley Scott. Persoonlijk vind ik "Legend" van Ridley Scott een flop, ondanks de aanwezigheid van Tom Cruise die dat jaar overigens meer in het nieuws komt door zijn verhouding met de vijftien jaar oudere Cher, vooral wanneer die wordt verbroken omdat hij haar "bedriegt" met Mimi Rogers. In 1984 ziet hij ook zijn vader terug, die hem heeft opgebeld vanop zijn sterfbed (kanker).
"Top gun" (Tony Scott) betekent wél de grote doorbraak van Tom Cruise, die dat jaar ook huwt met Mimi Rogers (lid van Scientology Church) en niet met zijn tegenspeelster: Kelly McGillis. Rogers geeft hem een boek van Ron Hubbard en Cruise, die tot dan toe dus aan dyslexie lijdt, kan het lèzen! Als dat geen mirakel is! Terstond bekeert ook Cruise zich tot deze sekte.
Tom Cruise zet naast Paul Newman zijn schouders onder de biljartfilm "The color of money" van Martin Scorsese. Cruise wordt vaak met de jonge Newman vergeleken en wees maar gerust dat dit een compliment van jewelste is! In "Cocktail" van Roger Donaldson krijgen we nog eens de "oude" Tom Cruise te zien.
In “Rain man” (Barry Levinson) vormt Tom Cruise een mooi duo met de "autistische" Dustin Hoffman. Ik herinner me nog heel goed hoe ik bij een eerste visie de eerste twintig minuten van de film met moeite doorkwam, omdat Cruise daarin het imago dat hij tot dan toe opgekleefd kreeg, dik in de verf zet. Pas in de confrontatie met Hoffman blijkt hoe goed die tegenstelling werkt en hoe menselijk Cruise op het einde daardoor juist wordt: hij begint aan zijn "queeste" op zoek naar geld en hij eindigt met een broer. De scène in het bad, wanneer ze samen "I saw her standing there" van The Beatles zingen en Cruise zich realiseert dat Raymond (Hoffman) de "rain man" is, waarover hij het steeds had en, meer nog, dat het onvrijwillig zijn schuld is dat Raymond naar een instelling moest verdwijnen, is één van de ontroerendste scènes die ik ooit heb gezien.
Tom Cruise weigert zich te laten vastpinnen op rollen die alleen maar door critici worden bejubeld, maar toch gooit hij zijn mooie lijf ook nog steeds graag te grabbel in ondingen als "Days of thunder" van Tony Scott. Meer zelfs, via zijn idool Paul Newman, zelf eigenaar van een race-stal, ligt hij zelf aan de oorsprong van deze film en heeft hij er een productiefirma voor opgericht, die al meteen bijna failliet draait, want hoe duur de film ook was, de flop is navenant. Maar niet getreurd, het levert hem een tweede huwelijk op, deze keer met zijn Australische tegenspeelster Nicole Kidman.
Omdat liefde blind is, draait Tom Cruise met zijn vrouw daarna "Far and away" van Ron Howard. Dit verhaal van twee Ierse immigranten in de V.S. (de "arme" Tom Cruise en de "adellijke" Nicole Kidman worden pas door gezamenlijke problemen "verenigd") berust echter op een veel te zwak plot, zeker als men de extreem lange duur van dit "epos" in aanmerking neemt. Bovendien wordt het mannelijke publiek bijna niet aangesproken door dergelijke love-story's. De parallellen met zowat de enige flop van wijlen David Lean, "Ryan's daughter", werden dan ook reeds getrokken.
Alsof dat allemaal niet genoeg was, trad ook Kidman toe tot de Scientology Church. Alhoewel dit eerder een extreem-rechtse politieke organisatie is dan een religieuze sekte (een recht op antwoord is al onderweg), krijgt Cruise daardoor toch de naam tégen sex-scènes te zijn. Vooral wanneer hij en Kidman de hoofdrollen weigerden in "Indecent proposal" (de vrouwelijke hoofdrol ging dan maar naar Demi Moore). Sindsdien verklaart hij bij hoog en bij laag dat hij voor erotische scènes in films is, want zeg nu zelf, wat heb je nou aan een sex-symbool dat weigert uit de kleren te gaan?
Of het er iets mee te maken heeft, weten we uiteraard niet, maar zijn huwelijk begint te slabakken. Wijsneus Dustin Hoffman meent te weten dat het is omdat er geen kinderen van komen en op zijn aanraden adopteren ze dan maar Isabelle. 't Moest verboden zijn, kinderen maken (of adopteren) om relaties bij elkaar te houden! (Dat lukt trouwens toch niet!)
Meteen wordt Cruise ook een milieu-freak (je weet wel: "anders hebben onze kinderen geen leven meer") en leent o.m. zijn stem aan Captain Planet in een milieubewuste animatieserie. (De figuur van Aladin in de Disney-tekenfilm is overigens uiterlijk op Cruise gebaseerd.) In het verlengde van zijn milieu-engagement ligt ook zijn strijd tegen het druggebruik, waardoor hij o.a. de hoofdrol weigerde in "Bright lights, big city" omdat daarin druggebruik werd verheerlijkt en zelfs in "Rush" omdat hij ook daar de houding nog te dubbelzinnig vond.
"A few good men" kreeg vijf nominaties, o.a. voor Tom Cruise, maar niet voor Jack Nicholson, zowel bij de golden globes en de oscars maar telkens is het “close but no sigar”! Maar dat was toch nog meer dan wat "The Firm" kon zeggen, waarin Tom Cruise nogmaals bewijst dat hij niet alleen een mooie jongen is, maar ook (en misschien vooral) een goed acteur. Als nr.1 van de box office kreeg hij dan ook 12 miljoen dollar om de rol te spelen van een Harvard-afgestudeerde die op een advocatenkantoor terechtkomt dat wordt gerund door de maffia.
Het is een erg spannende film geworden met uitstekende acteerprestaties van Tom Cruise en, niet te vergeten, Gene Hackman als zijn mentor, zoals we allemaal wel iemand hebben op het werk... Ook de vrouwenrollen van o.a. Jeanne Tripplehorn ("Basic instinct") en Holly Hunter ("The piano") werden niet tot passieve snolletjes, die er enkel maar zijn om de look van de film op te vrolijken, beperkt maar ze krijgen echt een actief aandeel in de actie.
De film kadert in de anti-yuppie films van het begin van de jaren negentig, die een reactie willen zijn op de carrieristische jaren tachtig ("Presumed innocent", "The fisher king", "Life stinks", "Dave"...). Het grappige is dat in de jaren tachtig Cruise (samen met Michael J.Fox) juist model stond voor die yuppie-generatie. Vandaar trouwens zijn rol in "Rain man".
Anderzijds is het ook een illustratie van het gebruikelijke thema dat we in al de films van Sydney Pollack aantreffen: hoe kan je jezelf blijven, hoe kan je je handen "proper" houden binnen een corrupte omgeving? Hoever mag men gaan met "compromissen" te sluiten? Maar net zoals altijd maakt Pollack daar geen zwaarwichtige "thesisfilm" van, maar een rechtlijnig spannend verhaal dat wel enige aandacht vergt omwille van het juridische jargon, maar ook al kan je niet alles tot in de details volgen, dan nog blijft de plot overeind.
Enkel op het einde, dat overdreven veel actiescènes bevat (ik dacht eerst dat het een toegift aan het Schwarzenegger- en Stallone-publiek was, maar misschien is het ook wel te wijten aan het feit dat Sydney Pollack door de productiefirma te zeer werd opgejaagd, zodat hij in de montage van de film niet genoeg tijd kon steken om een meer sobere en compactere aanpak te vinden), is er een lichte verzwakking, gelukkig opgevangen door een ijzersterke wending als slot met (alweer) knappe vertolkingen door de twee Maffia-broertjes, zodat je toch tevreden huiswaarts keert.
Dat alles hoeft geen verwondering te baren daar niet minder dan drie uitgelezen scenaristen zich over de roman van advocaat John Grisham hebben gebogen. Er was David Rabe, die vooral als toneelauteur bekend is en dus wellicht de dialogen voor zijn rekening heeft genomen; Robert Towne, de veel gelauwerde scenarist van o.a. "Chinatown", "The last detail" en "Greystoke", en last but not least, David Rayfiel, één van de naaste medewerkers van regisseur Sydney Pollack, die ook al meewerkte aan diens vroegere films "Havana", "The way we were" en vooral "Three days of the Condor", de film waarnaar "The Firm" misschien nog het meeste verwijst. (Aangezien ik echter graag de betweter uithang, toch een foutje signaleren: als Cruise in zijn huis afgeluisterd wordt, hoe komt het dan dat het tot ver over halfweg de film duurt dat men pas weet dat hij een broer heeft? Hij had er immers thuis reeds met zijn vrouw over gesproken!)
Ook het camerawerk van John Seale mag er zijn, zoals diens vroegere films "Witness", "Mosquito coast" of "Gorillas in the mist" reeds aangeven. Kortom, typisch vakwerk van Sydney Pollack, alleen missen we het engagement dat b.v. toch achter "Three days of the Condor", "They shoot horses don't they" of "Havana" stak.
Overigens zouden in 1994 opnieuw roddels de kop opsteken dat Tom Cruise onvruchtbaar is, als zijn ex-vrouw Mimi Rogers nu eindelijk toch een baby heeft (Lucy). Aangezien ze echter al 42 is, zou zij zich beter schamen i.p.v. Cruise.
Ondertussen heeft Cruise wél zijn debuut gemaakt als regisseur met een aflevering uit de reeks "Fallen angels", namelijk "The Frightening Frammis" met Peter Gallagher als een bedrieger in het L.A. van de jaren '40, die het pad kruist van o.m. Isabella Rossellini en Nancy Travis.
Voor "Interview with the vampire" van Neil Jordan was hij slechts "invaller", nadat Daniel Day-Lewis, die de voorkeur van schrijfster Anne Rice wegdroeg, weigerde. Er werd Daniel Day-Lewis vijf miljoen dollar aangeboden, maar het onderwerp "sprak hem niet aan". Voor één tiende van die som wilde hij echter wel de hoofdrol in "In the name of the father".
En zo was Tom Cruise eigenlijk "tweede keus" nadat hij het met eveneens een "rolstoel-rol" in "Born of the fourth of July" voor de oscar tegen Daniel Day-Lewis in "My left foot" reeds had moeten afleggen. Rice distancieerde zich van Tom Cruise ("Het is als Edward G.Robinson casten in de rol van Rhett Butler! Ik heb nog liever dat zijn ex-lief Cher Lestat speelt!"), maar na het zien van zijn prestatie heeft ze zich daarvoor verontschuldigd, ook al werd het homoseksuele element zoals verwacht sterk afgezwakt. Tom Cruise speelt in deze film inderdaad een biseksuele vampier (o.a. Hilde Van Mieghem stond ooit op de lijst om door hem te worden gebeten), die het zwaar te pakken heeft van Brad Pitt. Deze heeft twee eeuwen later zijn zinnen gezet op een jonge reporter, die oorspronkelijk zou worden gestalte gegeven door River Phoenix. Door diens overlijden werd nu de weg vrijgemaakt voor Christian Slater.
Begin 1996 adopteerde het echtpaar Cruise-Kidman een derde kind, een jongetje afkomstig van ouders die net als zijzelf aangesloten zijn bij de Scientology Church. Cruise zelf is te zien in "Mission: impossible".
Zijn gezicht is een masker, een onoplosbaar raadsel. Is hij een berouwvolle zondaar of een medestander die zich zo dadelijk tegen jou zal keren? Altijd die onzekerheid. Zo kennen we Jean Reno uit "Léon" of uit "Nikita". En nu heeft hij het lot van Tom Cruise in handen. Langzaam laat hij hem aan een soort van trapeze neerdalen in de zwaar bewaakte computerkamer van de CIA. We hebben zopas gezien dat een druppel gemorste koffie het alarm kan doen afgaan. Toch moet Tom Cruise er in die oncomfortabele houding in slagen de computer te kraken. En dan maakt Reno een foutje. Een zweetdruppel parelt op het voorhoofd van Cruise...
Een scène uit "Mission impossible" van Brian de Palma, die volgens velen doelbewust de ontmanteling van de computer Hal in "Space odyssey" citeert, al vind ikzelf dat ze eerder gemodelleerd is op de inbraakscène in "Topkapi". Maar goed, ik geef toe: deze inleiding zou voor mezelf volstaan om te gaan kijken. Maar er wordt nu eenmaal nog wat meer van me verwacht. Ongetwijfeld moet ik iets zeggen over de finale die zich onder het kanaal afspeelt, niet aan boord van maar bovenop een TGV. Spectaculair, jawel, maar dergelijke scènes tref je ook aan in films van Schwarzenegger of Stallone, niet echt my cup of tea. Meer is vaak minder. Of om het met Goethe te zeggen: "In die Beschränkung zeigt sich der Meister". Aan de beperking herken je de hand van de meester. En de meester is natuurlijk Brian de Palma, de onnavolgbare regisseur van "Dressed to kill", "Body double" en "The untouchables". De overdaad van "Carrie", "The Fury" of "Scarface" is hij uit de weg gegaan en zo is hij na het floppen van "Raising Cain" en vooral van "The bonfire of the vanities" weer helemààl terug. Voor het grote publiek dan. De kenners hadden dat met zijn vorige, "Carlito's way", reeds door.
Het is anderzijds ook een bewijs dat de Palma niet onfeilbaar is en, inderdaad, ook in "Mission: impossible" is dat het geval. Zo loopt onze "halve landgenote" (ze heeft een buitenverblijf "ergens in België") de mooie Emmanuelle Béart (°14/8/1965, uiteraard de dochter van zanger Guy Béart, maar na de scheiding werd ze samen met haar vier broers en zussen grootgebracht door haar moeder) verloren in dit high tech product. Ze heeft op dat moment overigens twee kinderen (een meisje en een jongetje), maar met haar echtgenoot Daniel Auteuil (°1950), die ze heeft leren kennen op de set van "Manon des Sources" (1985), botert het niet goed meer.
Door deze mislukking heeft ze haar Hollywood-carrière nog even uitgesteld en is ze liever terug naar Frankrijk gekomen om in toneelstukken en kleinere films te spelen. Toch is dit niet de fout van de Palma, behalve dan in de zin dat hij niet genoeg tegenstand heeft geboden aan Tom Cruise, die tegelijk ook de producer van de film is en alle aandacht naar zich toetrekt. "Het is dankzij de TV-serie dat ik acteur geworden ben en daarom wilde ik ondanks vele tegenslagen dit project tot een goed einde brengen," zegt Tom fier, maar hij gaat dan wel voorbij aan het feit dat de serie eerder teamwork was. Tegelijk met de première van de film stierf trouwens op 61-jarige leeftijd de zwarte acteur Greg Morris, die in de TV-reeks elektronika-deskundige Barney Collier speelde. Buiten de titel en het gegeven dat het om geheime agenten gaat, heeft de film echter weinig met de oorspronkelijke reeks vandoen. Alleen het bekende thema van Lalo Schifrin krijgen we af en toe te horen, zij het in een bewerking van Danny Elfman.
Er is ook geen magie tussen Cruise en Béart. In een bijrol straalt good old Vanessa Redgrave zelfs veel meer erotiek uit dan mooie Emmanuelle, die zich deze keer overigens niet van haar beste zijde laat bewonderen zoals ze dat in "La belle noiseuse" wel deed. Misschien had het te maken met het feit dat ze in de film verondersteld wordt Jon Voight boven Tom Cruise te verkiezen. Nu was het wel een prettig weerzien met de hoofdvertolker van "Midnight cowboy", "Deliverance" en "Conrack", die sedertdien een beetje in de anonimiteit was verdwenen (en nu vooral bekend staat als “de vader van Angelina Jolie”), maar dit is toch redelijk ongeloofwaardig.
Of misschien is de grote liefdesscène tussen Cruise en Béart eruit geknipt omdat Tommy nogal "kittelorig" is op dat vlak, sinds in de Duitse pers verscheen dat hij impotent was. Hij won zijn proces, maar de boulevardpers sloeg terug. Hoezeer ik echter ook tegen sekten en dan nog vooral The Scientology Church gekant ben, toch kan ik er moeilijk inkomen dat men in Duitsland een boycot heeft gelanceerd tegen de film omdat Cruise deze sekte geldelijk ondersteunt. Waarom werd er dan zoveel propaganda gemaakt voor "Pulp Fiction" b.v., waarin een ander sektelid (John Travolta) de plak zwaait? En zelf zou ik ook niet graag de drie "Naked guns" aan mij zien voorbijgaan omdat Priscilla Presley ook een Scientology-adept is!
Anderzijds kan ik het dan ook weer hoegenaamd niet appreciëren dat o.m. Oliver Stone, Dustin Hoffman, Mario Puzo, Gore Vidal en Goldie Hawn zich geroepen voelen om deze boycot te bestrijden en op die manier Scientology een soort van "street credibility" te geven.Hieruit besluiten dat zij ook aanhangers zijn van Scientology is natuurlijk wat voorbarig, want de ondertekenaars beroepen zich vooral op het recht van vrije meningsuiting. En nu kan dit recht wel voor sekten als dusdanig in vraag worden gesteld, maar toch niet voor de films waarin sekteleden optreden, maar die er verder niks mee te maken hebben.
Een ander verhaal wil dat Cruise in de zogenaamde "aquarium-scène" bijna was verdronken. Ongetwijfeld is dit één van die verhalen die rondgestrooid worden om de aandacht voor de film levendig te houden. Bovendien deed het echtpaar Tom Cruise-Nicole Kidman er nog een schepje bovenop door in volle komkommertijd het nieuws te proberen halen door een echtpaar te redden van een brandend bootje. Hij werd echter door de realiteit voorbijgestoken, met name de zaak Dutroux zorgde er op een trieste wijze voor dat er voor de kranten helemaal geen komkommertijd was, maar dat de oplage integendeel de deur uitvloog. Zelfs zogenaamde kwaliteitskranten gingen soms grandioos uit de bocht.
Wie overigens de film reeds heeft gezien, zal beamen dat de scène best geknipt kan worden. De reden kan ik echter niet opgeven, aangezien ik dan ook een deel van het plot zou verklappen. Al is juist het scenario het zwakste onderdeel. Niet minder dan drie man hebben eraan gewerkt en dat is meestal geen goed teken (*). De onbenullige basis werd wellicht geleverd door David Koepp ("Jurassic park"), terwijl Steve Zailllian ("Schindler's list") getracht heeft het toch een béétje intelligent te doen lijken. Robert Towne ("Chinatown") tenslotte, was vooral om de look van de film bekommerd. Maar het gevolg is dat er soms kop noch staart aan te krijgen is. Maar toch blijft het spannend. Dit is dan natuurlijk weer te danken aan regisseur Brian De Palma, die een meester is in de timing. Herinner u de trappenscène in "The Untouchables", die sindsdien reeds tientallen keren werd gepersifleerd in "Naked gun" en andere "Hot shots". Wie zei immers ook alweer dat persiflage de hoogste vorm van lof was?
Daarna kreeg Tom Cruise een globe als beste acteur voor zijn rol als manager van een football-speler in "Jerry Maguire". Na "Jerry Maguire" zal Tom Cruise opnieuw een film draaien samen met zijn vrouw Nicole Kidman. Het wordt een thriller geschreven door Frederic Raphael en geregisseerd door niemand minder dan Stanley Kubrick, diens eerste film sedert "Full metal jacket". De titel is "Eyes wide shut" en wie - in combinatie met Kubrick - vermoedde dat het dan wel een erotische thriller zou zijn, heeft gelijk, al blijft Cruise dat ontkennen. Uiteindelijk bleken ze alle twee gelijk te hebben: het was inderdaad de bedoeling dat het een erotische thriller zou worden, maar het werd er geen.

Ronny De Schepper

(*) Ja, ik weet wel dat ik hierboven precies het tegenovergestelde schrijf over “The firm”, het zijn dan ook twee aparte artikels die werden samengevoegd. En ik wijs mezelf evenzeer graag op mijn fouten dan dat ik dat voor iemand anders doe. Meer nog zelfs.